మాఘ మాసం మహత్మ్యం ఏమిటంటే...?

హిందూ సంప్రదాయాల్లో ప్రతి నెల కూడా పవిత్రమైందే. ప్రతి మాసానికి ఓ విశిష్టత ఉంది. చాంద్రమానం ప్రకారం పదకొండవ మాసమైన మాఘమాసం ప్రారంభమవుతుంది. కార్తీక మాసంలో దీపానికి ఎంత ప్రాముఖ్యం ఉంటుందో మాఘమాసంలో స్నానానికి అంత ప్రాముఖ్యం ఉంటుంది.

ఈ నెలలో పరమేశ్వరుడు లింగ రూపం ధరించాడని పౌరాణిక గాధ. అంతేకాకుండా, చదువుల తల్లి సరస్వతి జన్మించినంది కూడా వసంత పంచమి అయిన మాఘ మాసంలోనేని నమ్ముతారు. సూర్యభగవానుడు తన రథంపై సంచారానికి బయలుదేరుతాడని కూడా విశ్విసిస్తారు. మాఘ మాసం పుణ్యస్నానాలకు పెట్టింది పేరు.

ఈ మాసంలో మకర లగ్నంలో సూర్యభగవానుడు ఉండే సమయంలో చేసే స్నానాలకు విశిష్టత ఉది. ఈ జలమంతా హరి పరిపూర్ణుడై ఉంటాడని, ఆ విధంగా విష్ణుమూర్తి దయకు పాత్రులవుతామని చెబుతారు. ఈ మాసమంతా తెల్లవారు జామున లేచి స్నానం ఆచరించడమనేది నిత్య కృత్యమంటారు.
మాఘ శుక్ల త్రయోదశి నుంచీ మూడు రోజులు ' మాఘీ ' అంటారు.. కనీసము ఆ మూడురోజులయినా నదీ/ సముద్ర స్నానము చేయాలి.

మాఘ స్నానమున నియమములు

స్నానం చేయకుండా అగ్ని దగ్గర కూర్చోరాదు. స్నానం చేయకుండా అగ్ని సేవనము తగదు. హోమము కొరకు వహ్నిని సేవించాలేకానీ శీతము కొరకు వద్దు. ప్రతి రోజు చక్కెర తో కూడిన నువ్వులను దానము చేయాలి. మూడు భాగములు నువ్వులు , ఒక భాగము చక్కెర ఉండాలి.
వ్రతమందున్నవాడు నెలమొత్తము అభ్యంగనస్నానము లేకుండా గడపాలి. వహ్నిహోమము చేసి ఏకాశనుడు కావాలి. భూశయ్య , బ్రహ్మచర్యము వీని యందు శక్తుడైనవాడు స్నానం చేయాలి. అశక్తుడు అంతట స్వేచ్చగా ఉండొచ్చు. అట్లాగే తిలల స్నానము. తిలలు ( నువ్వులు ) వంటికి రాచుకోవడము , తిల హోమము , తిలతర్పణము , తిలభోజనము , తిలదానము.--ఈ ఆరు రకముల తిలలు పాప నాశకములు. స్నానము తర్వాత కట్టెవలె మౌనము గానుండి నమస్కరించి పురుషోత్తముని పూజించాలి.

దానములు

నూనె , ఉసిరికాయలు వీటిని ప్రతిరోజు తీర్థమందు ఇవ్వాలి. బ్రాహ్మణుల సేవనము కొరకు అగ్నిని ప్రజ్వలింపజేయాలి. భోజనాలు తృప్తి వరకూ ఏర్పాటు చేయాలి. వస్త్ర భూషణములతో అలంకరించి ద్విజ దంపతులను భుజింపజేయాలి. కంబలము , జింక చర్మము , రత్నములు, వివిధ వస్త్రములు , రవికలు , కప్పుకొనుటకు వస్త్రాలు ఇవ్వాలి. చెప్పులు గుల్మ మోచకములు మరియు పాపమోచకములు కాబట్టి వానిని ఇవ్వాలి.
శక్తి కొద్దీ అన్నదానము చేయాలి. వేదవిద్వాంసునకు గుంజెత్తు అయినా బంగారమివ్వాలి. మాఘమాసాంతమందు షడ్రస భోజనమాచరించాలి.
నిజానికి ప్రాతఃస్నానము పుష్య మాస శుక్ల పక్ష ఏకాదశిన మొదలు పెట్టి మాఘ శుక్ల ద్వాదశిన గానీ , పౌర్ణమి యందు గానీ సమాప్తి చేయాలి. రోజు భూమిపై పరుండాలి ( మంచము వదలి ) నెలరోజులు మితాహారుడై , లేదా నిరాహారుడై త్రికాలములయందు స్నానము చేసి , భోగములను వదలి , జితేంద్రియుడై త్రికాలాలలోను విష్ణువును అర్చించాలి.

*దుఃఖ దారిద్ర్య నాశాయ శ్రీ విష్ణోః తోషణాయ చ*
*ప్రాతః స్నానం కరోమ్యద్య మాఘే పాప వినాశనం ॥*
*మకరస్థే రవౌ మాఘే గోవిందాచ్యుత మాధవ*
*స్నానేనానేన మే దేవ యథోక్త ఫలదో భవ ॥*

*ప్రతి రోజు సూర్యార్ఘ్యమివ్వాలి.*

*మాఘమాస స్నాన సంకల్పము*

శ్లో.  శుక్లాం బరధరం విష్ణుం శశివర్ణం చతుర్భుజం |
      ప్రసన్నవదనం ధ్యాయేత్సర్వ విఘ్నోపశాంతయే ||
      సర్వపాపహరం పుణ్యం స్నానం మాఘేతుయత్ కృతం |
      నిర్విఘ్నం కురుమేదేవ దామోదర నమోస్తుతే ||
      మకరస్ధేరవౌ మాఘే మాఘేవాయే శుభేక్షణే |
      ప్రయాగస్నాన మాత్రేణ ప్రయాంతి హరిమందిరం ||
      ప్రాతర్మాఘే బహిస్నానం క్రతుకోటి ఫలప్రదం |
      సర్వపాపహరం పుణ్యం సర్వపుణ్య ఫలప్రదం ||

ఓం మమ ఉపాత్త దురితక్షయ ద్వారా శ్రీ పరమేశ్వర ప్రీత్యర్థం శుభే శొభనే ముహూర్తే శ్రీ మహావిష్ణో రాజ్ఞయా శ్రీ శివశంభోరాజ్ఞయా ప్రవర్తమానస్య ఆద్యబ్రహ్మణః ద్వితీయ పరార్థే శ్వేతవరాహ కల్పే వైవస్వత మన్వంతరే, కలియుగే, ప్రథమపాదే, జంబూద్వీపే, భరత వర్షే, భరతఖండే మేరోర్దక్షిణ దిగ్భాగే  శ్రీశైలస్య ఈశాన్య ప్రదేశే కృష్ణా/గంగా/గోదావర్యోః మధ్యదేశే అస్మిన్(ఆయా ప్రాంతాలకు మార్చుకోవాలి) వర్తమాన వ్యావహారిక చాంద్రమానేన ప్రభవాది షష్తి సంవత్సరానాం మధ్యే శ్రీ .......(సంవత్సరం పేరు చెప్పాలి) నామసంవత్సరే, ఉత్తరాయనే, శశిరఋతౌ, మాఘమాసే, ...పక్షే , ....తిధౌ  ......వాసర యుక్తాయాం, శుభనక్షత్ర, శుభయోగ, శుభకరణ ఏవంగుణ విశేషణ విశిష్టాయాం, శుభతిదౌ, శ్రీ మాన్ .....(పేరు చెప్పాలి), గోత్రః .........(గోత్రం పేరు చెప్పాలి) నామధేయస్య, ధర్మపత్నీ సమేతస్య అస్మాకం సహకుటుంబానాం శ్రీ పరమేశ్వర ప్రీత్యర్థం, శ్రీమన్నారాయణ ప్రీత్యర్థం క్షేమ, స్థైర్య, విజయ ఆయురారొగ్య ఐశ్వర్యాభివ్రుధ్యర్ధం, ధర్మార్ధ కామమోక్ష చతుర్విద ఫలపురుషార్ధ సిద్ధ్యర్ధం, గంగావాలుకాభి సప్తర్షిమండల పర్యంతం కృతవారాశేః పౌండరీకాశ్వమేధాది సమస్త క్రతుఫలావాప్త్యర్థం, ఇహజన్మని జన్మాంతరేచ బాల్య యౌవ్వన కౌమారవార్ధకేషు, జాగ్రత్ స్వప్నసుషుప్త్యవస్ధాను జ్ఞానతో జ్ఞానతశ్చకామతో కామతః స్వతః ప్రేరణతయా సంభావితానాం, సర్వే షాంపాపానాం అపనోద నార్ధంచ గంగా గోదావర్యాది సమస్త పుణ్యనదీ స్నానఫల సిద్ధ్యర్ధం, కాశీప్రయాగాది సర్వపుణ్యక్షేత్ర స్నానఫలసిద్ధ్యర్థం, సర్వపాపక్షయార్ధం, ఉత్తరోత్తరాభివృద్ధ్యర్ధం మకరంగతేరవౌ మహాపవిత్ర మాఘమాస ప్రాతః స్నానం కరిష్యే.

సంకల్పము చెప్పుకొనుటకు ముందు చదువవలసిన ప్రార్థనా శ్లోకము

గంగాగంగేతియోబ్రూయాత్ యోజనానాంశ తైరపి
ముచ్యతే సర్వపాపేభ్యో విష్ణులోకం సగచ్ఛతి ||
పిప్పలాదాత్సముత్సన్నే కృతే లోకాభయంకరి
మృత్తికాంతే ప్రదాస్యామి ఆహారార్దం ప్రకల్పయ ||
అంబత్వద్దర్శనామ్మక్తిరజానే స్నానజంఫలం
స్వర్గారోహణ సోపాన మహాపుణ్య తరంగిణి ||
విశ్వేశం మాధవందుంఢిం దండపాణీం చ భైరవం
వందేకాశీం గుహం గంగాం భవానీం మణికర్ణికాం ||
అతితీక్షమహాకాయ కల్సాంత దహనోపమ
భైరవాయనమస్తుభ్యం అనుజ్ఞాం దాతుమర్హసి ||
త్వంరాజా సర్వతీర్థానాం త్వమేవ జగతః పితా
యాచి తోదేహిమే తీర్థం సర్వపాపాపనుత్తయే ||
యోసౌసర్వగతో విష్ణుః చిత్ స్వరూపీనిరంజనః
సేవద్రవ రూపేణ గంగాంభో నాత్రసంశయః ||
నందినీ నళినీ సీతా మాలినీ చమహాసగా
విష్ణు పాదాబ్జ సంభూతా గంగా త్రిపధ గామినీ ||
భాగీరధీ భోగవతీ జాహ్నవీ త్రిదశేశ్వరీ
ద్వాదశైతాని నామాని యత్ర యత్ర జలాశయే
స్నానకాలేపఠేత్ నిత్యం మహా పాతక నాశనం ||
సమస్త జగదాధార శంఖచక్ర గదాధర
దేవదేహిమమానుజ్ఞాం తవ తీర్థ నిషేవణే ||
నమస్తే విశ్వగుప్తాయ నమో విష్ణుమపాంసతే
నమోజలధిరూపాయ నదీనాంపతయే నమః ||

స్నానం తరువాత ప్రార్థనాశ్లోకాలను చదువుతూ, ప రవాహానికి యెదురుగా, వాలుగా తీరానికి పరాజ్ముఖముగా కుడిచేతి బొటనవ్రేలుతో నీటిని కదిలించి 3 దోసిళ్ల నీళ్లు తీరానికి జల్లి, తీరానికి చేరి కట్టుబట్టలను పిండుకోవాలి, తరువాత మడి / పొడి బట్టలను కట్టుకొని తమ సాంప్రదాయానుసారం విభూతి వగైరాలని ధరించి సంధ్యావందనం చేసుకోవాలి. తరువాత నదీతీరాన / దేవాలయాన దైవమును అర్చించాలి.

దానమంత్రం

ఏవం గుణవిశేషణ విశిష్టాయాంశుభతిథౌ అహం .....గోత్ర, .....నామధేయ ఓం ఇదం వస్తుఫలం(దానంయిచ్చే వస్తువుని పట్టుకొని) అముకం సర్వ పాపక్సయార్థం, శుభఫలావాప్త్యర్థం అముక ......గోత్రస్య(దానం పుచ్చుకొనేవారి గోత్రం చెప్పాలి) ప్రాచ్యం/నవీనందదామి అనేన భగవాన్ సుప్రీతః సుప్రసన్నః భవతు దాత దానము నిచ్చి అతని చేతిలో నీటిని వదలవలెను.

దాన పరిగ్రహణ మంత్రం

ఓం ఇదం, ఏతద్ ఓమితిచిత్తనిరోధస్స్యాత్ ఏతదితి కర్మణి ఇదమితి కృత్యమిత్యర్ధాత్ అముకం ......గోత్ర, ....నామధేయః దాతృ సర్వపాప అనౌచిత్య ప్రవర్తనాదిక సమస్త దుష్ఫలవినాశార్ధం ఇదం అముకం దానం ఇదమితి దృష్ట్యాన అముకమితి వస్తు నిర్దేశాదిత్యాదయః పరిహృహ్ణామి స్వీగృహ్ణామి దానమును తీసికొనవలయును.

పురాణ ప్రారంభమున వైష్ణవులు చదువదగిన ప్రార్థనా శ్లోకములు

శ్లో. యస్యద్విరదవక్త్రాద్యాః పారిషద్యాః పరశ్శతం
    విఘ్నం నిఘ్నంతి సతతం విశ్వక్సేనం తమాశ్రయే ||
    యత్ర యోగీశ్వరః కృష్ణః యత్ర పార్థో ధనుర్ధరః
    తత్ర శ్రీర్విజయో భూతిః ధ్రువా నీతిః మతిర్మమ ||
    లాభస్తేషాం జయస్తేషాంకుత స్తేషాంపరాభవః
    యేషా విందీవరశ్యామో హృదయస్థో జనార్దనః ||
    అగ్రతః పృష్ఠతశ్చైవ పార్శ్వతశ్చ

మహాబలౌ
    ఆ కర్ణపూర్ణ ధన్వానౌ రక్షతాం రామలక్షణౌ ||
    సన్నద్ధః కవచీఖడ్గీ చాపబాణధరోయువా
    గచ్ఛన్ మమాగ్రతో నిత్యం రామః పాతుసలక్ష్మణః ||
శ్లో. శాంతాకారం భుజగశయనం పద్మనాభం సురేశమ్
    విశ్వాకారం గగన సదృశం మేఘవర్ణం శుభాంగమ్ ||
    లక్ష్మీకాంతం కమలనయనం యోగి హృద్ధ్యాన గమ్యమ్
    వందే విష్ణుం భవ భయ హరం సర్వ లోకైక నాథమ్ ||
శ్లో. ఉల్లాస పల్లవితపాలిత స్పతలోకం నిర్వాహకోరకిత నేమకటాక్షలీలాం
    శ్రీరంగహర్మ్యతల మంగళ దీపరేఖాం శ్రీరంగరాజ మహిషీం శ్రియమాశ్రయామః ||

పురాణము ముగించునప్పుడు చదువదగిన ప్రార్థనా శ్లోకములు

శ్లో. విష్ణుం జిష్ణుం మహావిష్ణుం ప్రభవిష్ణుం మహేశ్వరమ్
    అనేకరూప దైత్యాంతం నమామి పురుషోత్తమమ్ ||
    వందేలక్ష్మీం పరశివమయీం శుద్దజాంబూనదాభాం
    తేజోరూపాం కనకవసనాం స్వర్ణ భూషోజ్జ్వలాంగీం ||
    బీజాపూరం కనక కలశం హేమపద్మం దధానాం
    ఆద్యాంశక్తీం సకలజననీం విష్ణువామాంకసంస్థాం ||
    కుంకుమాంకితవర్ణాయ కుందేందు ధవళాయచ
    విష్ణువాహ నమస్తుభ్యం పక్షిరాజాయతే నమః ||
శ్లో. స్వస్తి ప్రజాభ్యః పరిపాలయాంతాం న్యాయ్యేన మార్గేణ మహీంమహీశాః
    గోబ్రహ్మణేభ్యః శుభమస్తు నిత్యంలోకా స్సమస్తాస్సుఖినోభవంతు ||
శ్లో. కాలేవర్షతు పర్జన్యః పృధివీసస్యశాలినీ
    దేశోయంక్షోభరహితో బ్రహ్మణాస్సంతు రాజాభవతు ధార్మిక ||
శ్లో. సర్వేద సుఖినస్సంతు సర్వేసంతునిరామయాః
    సర్వేభద్రాణి పశ్యంతు నకశ్చిత్ పాపమాప్నుయాత్ ||
శ్లో. అపుత్రాః పుత్రిణస్సంతు పౌత్రిణః
    అధనస్సధనాస్సంతు జీవంతు శరదాంశతం ||

పురాణ ప్రారంభమున శివ సాంప్రదాయము వారు చదవవలసిన ప్రార్థనా శ్లోకములు

శ్లో. అగజానన పద్మార్కం గజానన మహర్నిశం
    అనేకదంతం భక్తానం ఏకదంతముపాస్మహే ||

శ్లో. వందే శంభు ముపాపతీం సురుగురం వందే జగత్కారణం
    వందే పన్నగ భూషణం శశిధరం వందే పశూనాంపతిం ||
    వందే సూర్యశశంక వహ్ని నయనం వందే ముకుంద ప్రియం
    వందే భక్త జనాశ్రయంచ వరదం వందే శివం శంకరం ||

శ్లో. తప్త స్వర్ణవిభా శశాంకమకుటా రత్నప్రభాభాసురా
    నానావస్త్ర విరాజితా త్రిణయనాభూమీరమాభ్యాం యుతా ||
    దర్వీహాటక భాజనం చదధతీరమ్యోచ్చపీనస్తనీ
    నృత్యంతం శివ మాకలయ్య ముదితాధ్యేయానాపూర్ణేశ్వరీ ||

శ్లో. భవానీ శంకరానందే శ్రద్దా విశ్వాసరూపిణి
    యాభ్యాంవినాన పశ్యంతి సిద్ధాః స్వాంతస్థమీశ్వరం ||
    ఉక్షం విష్ణుమయం విషాణకులిశంక రుద్ర స్వరూపంముఖం
    ఋగ్వేదాది చతుష్ట్యంపద యుతం సూర్యేందు నేత్ర ద్వయం ||
    నానాభూషణ భూషితం సురనుతం వేదాంత వేద్యంపురం
    అండం తీర్థమయం సుధర్మ హృదయం శ్రీనందికేశంభజే ||


*☘పురాణం ముగించునపుడు చదవదగిన ప్రార్థనా శ్లోకములు☘*



శ్లో. సాంబోనః కులదైవతం పశుపతే సాంబత్వదీయా వయం
    సాంబం స్తామిసురాసురోగగణాః సాంబేన సంతారితాః ||
    సాంబాయాస్తు నమో మయావిరచితం సాంబాత్ పరంనోభజే
    సాంబస్యామ చరోస్మ్యహం మమరతిహ్ సాంబే పరబ్రహ్మణి ||

శ్లో. ఓంకార పంజరశుకీం ఉపనిషదుద్యావకేళి కలకంఠీం
    ఆగమవిపిన మయారీం ఆర్యామంతర్వి భావయే గౌరీం ||
    సాంబాయాస్తు నమో మయావిరచితం సాంబాత్ పరంనోభజే
    సాంభస్యామ చరోస్మ్యహం మమరతిః సాంబే పరబ్రహ్మణి ||

శ్లో. నందీశ్వర నమస్తుభ్యం సాంబానంద ప్రదాయక
    మహాదేవస్య సేవార్థమనుజ్ఞాం దేహిమే ప్రభో ||
    వేదపాదం విశాలాక్షం తీక్ష్ణ శృంగంమహోన్నతం
    ఘంటాంగళే ధారయంతాం స్వర్ణరత్న విభూషితం
    సాక్షాద్ధర్మ తనుందేవం శివవాహం వృషంభజే ||

శ్లో. స్వస్తి ప్రజాభ్యః పరిపాలయంతాం న్యాయేన మార్గేణ మహీంమహీశాః
    గోబ్రాహ్మణేభ్యః శుభమస్తు నితంలోకా స్స్మస్తాస్సుఖినోభవంతు ||