సృష్టి , స్థితి లయ కారకులైన త్రిమూర్తులలో స్థితికారుడు , దుష్టశిక్షకుడు , శిష్టరక్షకుడు అయిన శ్రీమహావిష్ణువుకు , ఆయన దేవేరి అయిన శ్రీమహాలక్ష్మికి అత్యంత ప్రీతికరమైన , వివిధ వ్రతాలు , పూజలు ఆచరించడం వలన విశేష ఫలితాలు , సకల సౌభాగ్యాలను ప్రసాదించే దివ్యమైన మాసం *“శ్రావణ మాసం”*
చాంద్రమానం ప్రకారం శ్రావణమాసం ఐదవ మాసం. ఈ మాసంలోని పూర్ణిమనాడు చంద్రుడు శ్రవణ నక్షత్రం సమీపంలో ఉంటాడు కనుక ఈ మాసానికి శ్రావణ మాసం అని పేరు వచ్చింది. శ్రీ మహావిష్ణువు జన్మ నక్షత్రం *“శ్రవణా నక్షత్రం”* అటువంటి శ్రవణా నక్షత్రం పేరుతో ఏర్పడిన శ్రావణ మాసం శ్రీమహావిష్ణువు పూజకు ఉత్కృష్టమైన మాసం.
శ్రావణ మాసంలోని మూడువారాలు అత్యంత పుణ్యప్రదమైనవి. *మంగళ , శుక్ర , శనివారాలు* ఈ మాసంలో అత్యంత ప్రధానమైనవి , మహత్తును కలిగినవి. శ్రావణ మసంలోని మంగళవారాలు శ్రీ గౌరీ పూజకు , శుక్రవారాలు శ్రీలక్ష్మీ పూజకు , శనివారాలు శ్రీమహావిష్ణువు పూజకు ముఖ్యమైన దినాలు. వీటికితోడు శ్రావణమాసంలోని శుక్లపక్షంలోగల పదిహేను రోజులు ఎంతో విశేషమైన రోజులనీ , ఒక్కోరోజు ఒక్కో దేవుని పూజ చేయాలని శాస్త్ర వచనం.
పాడ్యమి – బ్రహ్మదేవుడు
విదియ – శ్రీయఃపతి
తదియ – పార్వతీదేవి
చవితి – వినాయకుడు
పంచమి – శశి
షష్టి – నాగదేవతలు
సప్తమి – సూర్యుడు
అష్టమి – దుర్గాదేవి
నవమి – మాతృదేవతలు
దశమి – ధర్మరాజు
ఏకాదశి – మహర్షులు
ద్వాదశి – శ్రీమహావిష్ణువు
త్రయోదశి – అనంగుడు
చతుర్దశి – పరమశివుడు
పూర్ణిమ – పితృదేవతలు
*మహిళలకు సౌభాగ్యానిచ్చే శ్రావణ మాస వ్రతాలు*
శ్రావణమాసం మహిళలకు అత్యంత ముఖ్యమైనది. మహిళలు పాటించే వ్రతాల్లో అధికం ఈ మాసంలోనే ఉండడంవల్ల వ్రతాలమాసమని , సౌభాగ్యాన్ని ప్రసాదించే మాసమని కూడా పేర్కొనబడింది.
మంగళగౌరీ వ్రతం
శ్రావణమాసంలో ఆచరించే వ్రతాల్లో ముఖ్యమైనది ఈ వ్రతం. ఈ వ్రతాన్ని కొత్తగా పెళ్ళయిన ముత్తైదువలు చేయాలి. నెలలోని అన్ని మంగళవారాలు దీనిని చేయవలెను.
వరలక్ష్మీ వ్రతం
మహిళలకు అత్యంత ముఖ్యమైన శ్రావణమాసంలో ఆచరించే మరో ప్రధానమైన వ్రతం శ్రీ వరలక్ష్మీ వ్రతం. దీనిని పూర్ణిమ ముందు వచ్చే శుక్రవారం ఆచరింపవలెను.
*శ్రావణమాసంలో వచ్చే పండగలు*
*శుక్ల పంచమి - నాగుల పంచమి*
మన రాష్ట్రంలోని అన్ని ప్రాంతాలలో ఈరోజు నాగుల పంచమి పండుగను జరుపుకుంటారు. ఉపవాసం ఉండి పుట్ట వద్దకు వెళ్ళి పాలు పోసి పూజిస్తారు.
*శుక్ల ఏకాదశి - పుత్రదా ఏకాదశి* 
ఈ ఏకాదశికే లలితా ఏకాదశి అని కూడా పేరు. పుత్ర సంతానం కావాలనుకునేవారు ఈనాడు ఏకాదశీ వ్రతాన్ని ఆచరించడం మంచిది.
*శ్రావణ పూర్ణిమ – రాఖీ పూర్ణిమ*
సోదరుడి సుఖసంతోషాలు కోరుతూ అక్కాచెల్లెళ్ళు సోదరుడి చేతికి రాఖీ కడతారు నుదుట బొట్టు పెట్టి  అనంతరం మిఠాయిలను తినిపిస్తారు. సోదరుడు సోదరి ఆశీర్వాదం తీసుకుని కానుకలివ్వడం ఆనవాయితీ. అంతే గాక ఈ దినం పాత యజ్ఞోపవీతాన్ని విసర్జించి కొత్తది ధరించడం ఆచారం.
*పూర్ణిమ – హయగ్రీవ జయంతి*
వేదాలను రక్షించేందుకు శ్రీమహావిష్ణువు హయగ్రీవ రూపం ధరించినట్లు పురాణ కథనం. హయగ్రీవ జయంతి ఐన ఈ రోజు హయగ్రీవుడిని పూజించి శనగలు , ఉలవలతో గుగ్గిళ్ళు తయారుచేసి నైవేద్యం సమర్పిస్తారు.
*కృష్ణ విదియ - శ్రీ రాఘవేంద్రస్వామి జయంతి*
క్రీ.శ.1671 వ సంవత్సరంలో విరోధికృత్ నామ సంవత్సరం శ్రావణ బహుళ విదియనాడు శ్రీ రాఘవేంద్రస్వామివారు సజీవంగా సమాధిలో ప్రవేశించారు.
*కృష్ణపక్ష అష్టమి – శ్రీకృష్ణాష్టమి*
శ్రీమహావిష్ణువు ధరించిన అవతారాల్లో ఎనిమిదో అవతారమైన శ్రీకృష్ణ పరమాత్మ జన్మించిన రోజు.  దీనినే కృష్ణాష్టమి లేదా జన్మాష్టమి అని పేర్లు. ఈ రోజు పగలంతా ఉపవాసం ఉండి సాయంత్రం కృష్ణుడిని పూజించి నైవేద్యంగా పాలు , పెరుగు , మీగడ , వెన్నలను సమర్పించడం ఆచారం.
*కృష్ణపక్ష ఏకాదశి – కామిక ఏకాదశి*
ఈ దినం ఏకాదశీ వ్రతం , ఉపవాసాలను పాటించడంతో పాటు నవనీతమును దానం చేయడం మంచిది.  ఈ ఏకాదశీ వ్రతాన్ని పాటించడం వల్ల మనసులో ఉన్న కోరికలన్నీ నెరవేరుతాయని శాస్త్ర వచనం.
*కృష్ణపక్ష అమావాస్య – పోలాల అమావాస్య*
ఇది వృషభాలను పూజించే పండుగ. కాగా కాలక్రమేములో పోలేరమ్మ అనే గ్రామ దేవతలను ఆరాధించే పర్వదినంగా మార్పు చెందింది. ఇది ఆచరించడం వల్ల పిల్లలకు అకాల మృత్యు భయం తొలగిపోతుంది అని శాస్త్రాలు చెబుతున్నాయి.

వరకాల మురళీమోహన్ గారి సౌజన్యంతో