క్రిప్టో మార్కెట్లు రెండు రోజులుగా విలవిల్లాడుతున్నాయి. ట్రేడర్లు, ఇన్వెస్టర్లు అమ్మకాలు చేపట్టారు. గత 24 గంటల్లో బిట్‌కాయిన్‌  10.58 శాతం తగ్గి రూ.14.47 లక్షల వద్ద కొనసాగుతోంది. మార్కెట్‌ విలువ రూ.28.25 లక్షల కోట్లుగా ఉంది. బిట్‌కాయిన్‌ తర్వాత అతిపెద్ద మార్కెట్‌ విలువ కలిగిన ఎథీరియమ్‌  గత 24 గంటల్లో 17.29 శాతం తగ్గి రూ.1,00,597 వద్ద ట్రేడ్‌ అవుతోంది. మార్కెట్‌ విలువ రూ.12.35 లక్షల కోట్లుగా ఉంది.టెథెర్‌ 1.80 శాతం తగ్గి రూ.80.57, యూఎస్‌డీ కాయిన్‌ 1.05 శాతం తగ్గి 81.01, బైనాన్స్‌ కాయిన్‌ 1.05 శాతం తగ్గి రూ.24,501, రిపుల్‌ 16.32 శాతం తగ్గి రూ.30.16, బైనాన్స్‌ యూఎస్‌డీ 1.84 శాతం తగ్గి రూ.80.54 వద్ద కొనసాగుతున్నాయి. స్టాసిస్‌ యూరో, పాక్స్‌ గోల్డ్‌, బెల్‌డెక్స్‌, యూరో టెథర్‌, మ్యాజిక్‌ ఇంటర్నెట్‌ మనీ, టెథర్‌ గోల్డ్‌ స్వల్ప లాభాల్లో ఉన్నాయి. ఎఫ్టీఎక్స్‌, కాయిన్‌ మెట్రో, సీరమ్‌, మరినేడ్‌ స్టేక్డ్‌ ఎస్‌ఓల్‌, సొలానా, హ్యాష్ ఫ్లో భారీగా పతనమయ్యాయి.క్రిప్టో కరెన్సీల ధరలు తెలుసుకోవడం ఇప్పుడు సులభమే. ఎక్కువ మంది వీటిపై పెట్టుబడులు పెడుతున్నారు. బిట్‌కాయిన్స్‌, ఎథిరెమ్‌, లైట్‌కాయిన్‌, రిపిల్‌, డోజీకాయిన్‌ను భారత్‌లో ఎక్కువగా ట్రేడ్‌ చేస్తున్నారు. ప్రతి రోజు వీటి ధరలు హెచ్చుతగ్గులకు లోనవుతాయి. మార్కెట్‌ వొలటైల్‌గా ఉంటుంది. ఎక్కువగా వినిపించే బిట్‌కాయిన్‌, ఎథెర్‌, డోజీకాయిన్‌, లైట్‌కాయిన్‌, రిపిల్‌ ధరలు నిమిషాల్లోనే మారుతుంటాయి.క్రిప్టో కరెన్సీ ఒక డిజిటల్‌ అసెట్‌. ఇప్పుడున్న కరెన్సీ లాగే చాలా దేశాల్లో వీటిని లావాదేవీలకు అనుమతి ఇస్తున్నారు. కంప్యూటరైజ్‌డ్‌ డేటాబేస్‌ లెడ్జర్లలో ఈ కాయిన్లపై ఓనర్‌షిప్‌ను భద్రపరుస్తారు. బ్లాక్‌చెయిన్ టెక్నాలజీ ద్వారా వీటిని తయారు చేస్తారు. ఈ క్రిప్టో కరెన్సీ భౌతికంగా కనిపించదు. అంతా డిజిటల్‌ రూపంలోనే ఉంటుంది. సెంట్రల్ బ్యాంక్‌ డిజిటల్‌ కరెన్సీకి వీటికీ సంబంధం లేదు.భారత్‌లో క్రిప్టో కరెన్సీకి చట్టబద్ధత లేదు. అయితే ట్రేడింగ్ చేసుకోవడానికి ప్రభుత్వం అనుమతి ఇచ్చింది. లాభనష్టాలతో ప్రభుత్వానికి సంబంధం ఉండదు. పెట్టుబడి దారులే బాధ్యులు అవుతారు. ప్రజల్లో అవగాహన పెరగడంతో క్రిప్టో కరెన్సీ ఎక్స్ఛేంజ్‌లు, ట్రేడింగ్‌ ఫ్లాట్‌ఫామ్స్‌, యాప్స్‌ చాలా అందుబాటులోకి వచ్చాయి.క్రిప్టో కరెన్సీని నియంత్రించేందుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం సిద్ధమైందని తెలిసింది. వాస్తవంగా శీతకాలం సమావేశాల్లోనే నియంత్రణ బిల్లును ప్రవేశపెట్టేందుకు ప్రయత్నించారు. అయితే మరింత మంది నిపుణులు, స్టేక్‌ హోల్డర్లు, అనుభవజ్ఞుల సలహాలను తీసుకోవాలని నిర్ణయించింది. డిజిటల్ రూపాయి అనేది సెంట్రల్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా RBI ద్వారా జారీ చేయబడిన చట్టపరమైన కరెన్సీ, దీనిని సెంట్రల్ బ్యాంక్ డిజిటల్ కరెన్సీ అని కూడా పిలుస్తారు. ఇది డిజిటల్ రూపంలో మాత్రమే ఉంటుంది. డిజిటల్ రూపాయి లేదా కరెన్సీ అనేది డిజిటల్ రూపంలో జారీ చేయబడిన కరెన్సీ, ఇది ఎలక్ట్రానిక్ రూపంలో కాంటాక్ట్‌లెస్ లావాదేవీలకు ఉపయోగించబడుతుంది.భారతదేశంలో డిజిటల్ కరెన్సీ అంటే ఇ-రూపాయి రెండు రకాలుగా ఉంటుంది. మొదటిది హోల్‌సేల్ డిజిటల్ కరెన్సీ  , రెండవది రిటైల్ డిజిటల్ కరెన్సీ . ప్రారంభంలో, ఇది పైలట్ ప్రాజెక్ట్ కింద హోల్‌సేల్ విభాగంలో ప్రవేశపెట్టారు.. అదే సమయంలో, ఇది కొంతకాలం తర్వాత రిటైల్ విభాగంలో కూడా ప్రారంభమవుతుంది.క్రిప్టో కరెన్సీ కూడా డిజిటల్ కరెన్సీ, ఇది క్రిప్టోగ్రఫీ ద్వారా భద్రపరచబడుతుంది. క్రిప్టోకరెన్సీ అనేది నెట్‌వర్క్ ఆధారిత డిజిటల్ కరెన్సీ, ఇది బ్లాక్‌చెయిన్‌పై ఆధారపడి ఉంటుంది. దీని పంపిణీ విస్తృతమైన కంప్యూటర్ల నెట్‌వర్క్ ద్వారా జరుగుతుంది. ప్రపంచంలోని అన్ని కరెన్సీలు ఏదో ఒక దేశంచే జారీ చేయబడినప్పటికీ, క్రిప్టో కరెన్సీపై ఏ ఒక్క దేశం లేదా ప్రభుత్వం నియంత్రణ ఉండదు. క్రిప్టో కరెన్సీకి సంబంధించి, బ్లాక్‌చెయిన్ కారణంగా, ఈ కరెన్సీకి సంబంధించిన అనేక సమస్యలు ఉన్నాయని నిపుణులు భావిస్తున్నారు.ఇ-రూపాయి కూడా ఒక రకమైన డిజిటల్ కరెన్సీ , ఇందులో కూడా క్రిప్టోకరెన్సీ వంటి డిజిటల్ మాధ్యమం ద్వారా లావాదేవీ జరుగుతుంది. అయితే, ఈ రెండింటి మధ్య అతిపెద్ద వ్యత్యాసం ఏమిటంటే డిజిటల్ రూపాయిని ఆర్బీఐ నియంత్రిస్తుంది. అంటే, దానిని నియంత్రించడానికి చట్టపరమైన అధికారం ఉంది, దానిని ప్రభుత్వం ఆమోదించింది. అందుకే ఇది చట్టబద్ధమైన కరెన్సీ. ఇందులో, రిజర్వ్ బ్యాంక్ నియంత్రణలో , ఇతర బ్యాంకులు లావాదేవీని సులభతరం చేయడానికి జవాబుదారీగా ఉంటాయి. అయితే, క్రిప్టోకరెన్సీలలో ఇదంతా ఉండదు. ఇది కాకుండా, డిజిటల్ రూపాయి విలువ క్రిప్టో కరెన్సీ లాగా అకస్మాత్తుగా హెచ్చుతగ్గులకు గురికాదు. గతంలో రిజర్వ్ బ్యాంక్ క్రిప్టో కరెన్సీకి వ్యతిరేకమని ప్రకటించింది. దీని వినియోగం వల్ల ఆర్థిక వ్యవస్థకు నష్టం వాటిల్లడం ఆర్బీఐ గవర్నర్ కు ఇష్టం లేదు. క్రిప్టో కరెన్సీని కొనుగోలు చేసి విక్రయించే పెట్టుబడిదారులు కూడా భారీ నష్టాలను ఎదుర్కొంటున్నారని మార్కెట్ విశ్లేషకులు చెబుతున్నారు. క్రిప్టోలను పూర్తిగా నిషేధిస్తారని మొదట్లో వార్తలు వచ్చినా.. క్రిప్టో అసెట్‌, నియంత్రణ బిల్లును తీసుకొస్తున్నారని తెలిసింది.